Hunebedden

Drenthe heeft maar liefst 52 Hunebedden

Drenthe telt maar liefst 52 verschillende hunebedden, van de totaal 54 stuk die er in Nederland liggen. 

Dit bekende prehistorische verschijnsel liggen er al duizenden jaren en dienst deden als grafkamer. Van reuzen, dacht men vroeger. De Drentse hunebedden zijn de oudste architectuurmonumenten van Nederland en iconen van de provincie Drenthe.

De hunebedden zijn genummerd van D1 t/m D54

Keientuin bij Hunebed Centrum Borger
In het bijzonder
Hunebed Centrum Borger

13 Hunebedden bij elkaar in Borger

Het grootste hunebed  is te vinden in Borger in Drenthe, hier ligt een groep van 13 hunebedden bij elkaar. Het grootste hunebed ligt pal naast het Hunebedcentrum, waar veel informatie te vinden is over de prehistorie. Dit grootste hunebed is veel boeiender dan je op het eerste gezicht zou denken. Nieuwe ontdekkingen, nieuw onderzoek en nieuwe methoden hebben gezorgd voor nieuwe informatie. De documentaire  ‘Het geheim van het grootste hunebed’, die het Hunebedcentrum in Borger ooit maakte, is in Borger nog steeds te zien.

Het Hunebed overzicht

D1 - Steenbergen
Het is te vinden aan een zandweg langs de bossen van de Noorderduinen. Aardig om te weten: toen professor Van Giffen alle Drentse hunebedden een D-nummer gaf, begon hij te tellen vanuit het meest noordwestelijke hoekje van de provincie. Vandaar dat het ‘eerste’ Drentse hunebed in Steenbergen ligt!

D2 - Westervelde
Dit hunebed mist de helft van zijn `dak’. Ooit hebben mensen twee van de vier grote dekstenen weggehaald om als bouwmateriaal of wegverharding te gebruiken. 

D3/D4 - Midlaren
Er zijn niet veel mensen die pal naast een hunebed wonen. Hier in Midlaren, aan de Schutsweg, staan er zelfs twee, naast huisnummer 42. Ze zijn tamelijk compleet. Ze liggen precies in elkaars verlengde, wat nergens anders voorkomt. 

D5 - Zeijen
Dit kleine hunebed stond er tot in de negentiende eeuw nog puntgaaf bij. Het was zelfs bedekt door een heuvel van zand, die de hunebedbouwers er overheen hadden gelegd.

D6 - Tynaarlo
Dit is een van de mooiste hunebedden van Nederland. Alle grote stenen staan en liggen nog precies op de plaats waar ze meer dan 5000 jaar geleden zijn neergezet. Geen wonder dat kunstenaars dit hunebed vaak uitkozen voor een romantisch schilderij van een oeroud graf op de heide.

D7 - Schipborg
Als je door het natuurgebied De Strubben van Schipborg naar Annen loopt, passeer je dit hunebed van bijna negen meter lang.

Hunebedden op internet

D8 - Anloo
Het Kniphorstsbos staat vol met archeologische monumenten. Eén ervan is dit hunebed, aan de weg die dwars door het bos voert. Even ten zuiden ervan hebben er nóg twee gestaan. Ze zijn al lang geleden verdwenen, maar lage heuveltjes in het bos geven de plek aan, waar ze ooit stonden.

D9 - Annen
In 1952 heeft de archeoloog Van Giffen het hunebed opgegraven en ontdekt waar de ontbrekende stenen ooit stonden. Daarna heeft hij die plekken met cement gemarkeerd. Hij noemde dat `plombes’ – in zijn tijd de term voor de vulling van een kies.

D10 - Gasteren
EDit afgelegen hunebed in de Gasterse Duinen is in vroeger tijd bezocht door stenenrovers, die geld konden verdienen aan de grote keien. Er is niet heel veel meer van over. Toch is het een visite waard, vooral in augustus en september, als de heide in bloei staat.

D13 in Eext - historisch beeld

D11 - Anloo-zuid
Een tamelijk ‘gewoon’ hunebed is dit: het is niet erg groot, niet erg klein, heeft geen speciale kenmerken maar is gelukkig ook niet erg beschadigd. Er ontbreekt maar één deksteen. Bijzonder is wél zijn ligging op landgoed Terborgh, vlakbij het Pinetum, een prachtige bomentuin.

D12 - Eext/Es
Een klein hunebed, midden tussen de weilanden bij Eext. Het is al in de achttiende eeuw onderzocht. Toen zijn er ‘omgekeerde urnen’ in gevonden. Misschien zijn in dezelfde tijd een paar van de draagstenen weggehaald, misschien ook wel veel langer geleden. De plekken waar de stenen stonden, worden nu aangegeven door cement.

D13 - Eext
Dit is een van de meest bijzondere hunebedden van Drenthe. We weten wanneer het is ontdekt – omstreeks 1735 – en precies wanneer het voor het eerst is opgegraven: in 1756

Oergezellige markt
Bezoek de Oertijdmarkt

Van bijzondere stenen, prachtige fossielen of gewoon omdat het een leuk en gezellig uitje is, de Oertijdmarkt in Emmen is zeker de moeite waard. Op het terrein bij het voetbalstadion zijn vele stands te vinden met de mooiste verzamelingen aan fossielen en (edel)stenen. Maar ook voor de kinderen is er genoeg te doen. 

Zo kun je er ook je eigen geodes kraken, zijn er springkussens en loopt John Hammond er ook nog rond

D14 - Eexterhalte
Met 18 meter een van de grootste Hunebedden van Nederland, ontdekt in 1756! Hier zou zelfs een Romeinse munt zijn gevonden in een urn aan de buitenkant van het Hunebed. 

D15 - Loon
Het hunebed van Loon heeft alles wat een liefhebber kan wensen van zo’n graf. Het is groot, bijna compleet, heeft een krans van stenen eromheen en een echt ‘poortje’ waarlangs je naar binnen kunt.

D16 - Balloo
Een fors hunebed, dat ligt tussen een paar terreinen waar veel archeologische ontdekkingen zijn gedaan.

Cupmarks op de D16

D17/18 - Rolde
Vlakbij de middeleeuwse kerk van Rolde, en aan de rand van een begraafplaats uit later tijd, liggen 2 grote Hunebedden in de bebouwde kom en deze hebben altijd de aandacht getrokken. 

D19/20 - Drouwen
Deze flinke hunebedden waren in 1912 het toneel van de eerste echte wetenschappelijke opgraving in zulke monumenten. Honderden potten zijn er hier gevonden die nu in musea te vinden zijn. 

D21/22 - Bronneger-West en Bronneger-Oost
Deze kleine, maar fijne hunebedden vormen een paar. Dat komt in Drenthe nog zevenmaal voor, en dan zijn er ook nog twee plekken waar drie hunebedden bij elkaar liggen. D22 is met zijn 4,5 meter het kleinste hunebed van Nederland. 

D23,24 en D25 - Bronneger-Noord, Bronneger-Zuidwest en Bronneger-Zuidoost
Op twee plaatsen staan drie hunebedden vlak bij elkaar: bij Emmen en hier.

D26 - Drouwenerveld
Van 1968 tot 1970 was dit de laatste hunebeddenopgraving in Drenthe. De meer dan honderd potten die er zijn gevonden, zijn gerestaureerd en staan opgesteld in het Hunebedcentrum in Borger, niet ver hiervandaan. Ga kijken!

D27 - Borger
Als er een hunebedden-‘Book of Records’ bestond, dan stond dit hunebed op nummer één. Met een deksteen van 20 ton en ruim 22 lang! 

D31 bij Exloo Zuid - historische beelden

D28/29 - Buinen-Noord en Buinen
Bij D28 werden de oudste metalen van Nederland gevonden, twee kralen van opgerold koper. Nu te bezichtigen in het Drents Museum

D30 - Exloo-Noord
Aan een kruispunt van bospaden staat dit hunebed. Het is opgegraven in 1918 door de Groningse archeoloog Van Giffen. Hij vond scherven van aardewerk buiten het hunebed, een teken dat de mensen hier vroeger offers brachten of dodenmaaltijden hielden.

D31 - Exloo-Zuid
Dit hunebed weten maar weinig mensen te liggen. Er is ook niet veel over bekend, want er is nooit in gegraven. Wel hebben archeologen ooit gekeken of er nog meer stenen hebben gestaan. Ze vonden inderdaad de sporen ervan terug en hebben die gemarkeerd met cement.

Cultureel ontdekken
Bezoek het Drents Museum

In het Drents Museum in Assen kun je terecht voor het echte stukje geschiedenis van Drenthe. De 2 kralen van koper van Hunebed D28 liggen hier ook net als het meisje van Yde en nog veel meer. Met enige regelmaat worden er ook speciale tentoonstellingen gehouden. 

Plan je bezoek vandaag nog ->

D32 - Odoorn
Van dit hunebed is niet heel veel bekend. Er is in 1958 een opgraving geweest, maar meer buiten dan binnen de grafkelder.

D33 - Valtherveld
Hunebed D33 bestaat niet meer, het lag oorspronkelijk op het Valtherveld ten westen van Valthe.

D34 - Valthe-West
Dit graf ligt er wat vervallen bij. Hier hebben vroeger stenenrovers hun slag geslagen. Bij een opgraving in 1952 merkten de archeologen zelfs dat er niet meer in te vinden was: geen aardewerk, geen stenen voorwerpen, niets. 

D35 - Valthe-zuidwest
Aan dit hunebed is niet heel veel te zien. Er ontbreken nogal wat stenen en er is weinig structuur in te ontdekken. Maar de plaats waar het ligt, is wél bijzonder.

D36/37 - Valthe-Oost
Deze plek, aan de rand van het dalletje dat de Kampervenen wordt genoemd, is er één van. De twee fraaie hunebedden staan bekend als de ‘Valther Tweeling’.

D38/39/40 - Emmerveld-Noord/Emmerveld-Zuidwest en Emmerveld-Zuidoost
Dit is één van de twee plaatsen in Drenthe waar drie hunebedden bij elkaar liggen. De twee kleine hunebedden D39 en D40 liggen nog voor een deel in de heuvel die er oorspronkelijk overheen lag. In bijna alle andere gevallen zijn die heuvels al lang geleden verdwenen.

D41 - Emmen
In 1800 wist nog niemand dat hier een hunebed stond. Er was toen alleen een heuveltje te zien. Daar gingen in 1809 mensen in graven en vonden toen het graf van reuzenstenen, ingepakt in aarde en kleine keien. Het was waarschijnlijk het allerlaatste hunebed dat nog helemaal in originele staat verkeerde.

D42 - Westenesch-Noord
Dit is een van de grotere, maar ook een van de minder bekende hunebedden van Drenthe. De mensen die hier woonden, kenden het natuurlijk wél.

D43 - Emmen Schimmeres
Eigenlijk bestaat dit hunebed uit twee kleine hunebedden, waar een veertig meter lange krans van stenen omheen staat. Archeologen noemen het een ‘langgraf”.Dit is het enige voorbeeld in Nederland;

D44 - Westenesch
Er staat van dit hunebed niet veel meer overeind, en je kunt meteen zien waarom. Naast het graf staat een van de stenen, met een rij ronde gaten erin. Die zijn er ooit ingeboord door stenenrovers, om de steen in kleinere stukken te breken en mee te nemen voor de verkoop

D45 - Emmerdennen
Dit is het op twee na grootste hunebed van Nederland. De bouwers hebben het op een hoge plek in het terrein gebouwd. Zo was het vanuit de verte beter te zien. 

D46 - Angelso-Noord
Kun je je voorstellen dat  Emmen, wat in 1950 nog maar en klein dorp op de Hondsrug was, enorm uitgebreid. Het hunebed werd opgenomen tussen de nieuwbouw van de wijk Angelslo.

D47 - Angelslo
Een oud graf tussen (tamelijk) nieuwe huizen. Tot ongeveer 1960 lagen hier alleen heidevelden en akkers, daarna werd de nieuwe wijk Angelslo gebouwd. Het hunebed kwam middenin de wijk te staan, net als hunebed D46 dat een paar straten verderop staat

D48 - Noordbarge
D48 was aanvankelijk opgenomen in de lijst met hunebedden maar met het verder uitgraven bleek het om 1 enkele grote kei te gaan en ging hij van de lijst af. 

D49 - Schoonoord
Dit hunebed heeft een eigen, opvallende naam: de Papeloze Kerk. Het is zo genoemd omdat hier in de zestiende eeuw geheime protestante kerkdiensten in de open lucht werden gehouden. Geheim, omdat dat niet mocht van de katholieke overheid.

D50/51 - Noord-Sleen en Noord-Sleen zuid
Een van de acht ‘hunebeddenparen’ van Drenthe staat hier. D50 is een van de mooiste hunebedden van Nederland. Het is vrij groot (17 meter), vrij compleet en heeft nog een prachtige krans van stenen. Zijn broertje D51 steekt daar wat schraal bij af.

D52 - Diever
Een mooi, groot en compleet hunebed, hier aan de rand van Diever. Aan de andere kant van het dorp heeft ooit nóg een hunebed gestaan. Daar is nu alleen nog een heuveltje van over, waar heel veel scherven in zijn gevonden uit de hunebeddentijd.

D53/54 - Havelte
D53 is het enige oorlogsslachtoffer onder de hunebedden. In 1945 werden de stenen van elkaar gehaald en begraven in een diepe kuil, omdat de Duitse luchtmacht hier een vliegveld wilde aanleggen. D54 bracht de laatste oorlogsmaanden veilig verpakt in een zandheuvel door.